Borsa faaliyetlerini ev sahipliği yapan yapılar, borsa tarihinin önemli gelişmelerine tanıklık ederler. Yaklaşık yüzelli yıl önce, Galata’da küçük bir han odasında karşımıza çıkan Borsa, bugün İstinye’de son derece çağdaş bir yapıda yoluna devam ediyor. Biz de borsa tarihinin önemli duraklarını, borsa yapılarıyla birlikte ele aldık.
KONSOLİD HAN 1871..
Osmanlı’da ilk borsa, 19’uncu yüzyılın ikinci yarısında, bir ticaret ve finans merkezi olan Galata’da, Havyar Hanı içi sokakta ortaya çıktı. Daha sonra, Komisyon Hanı yada Konsolid Han adıyla da anılacak olan bu han, girişi ile beraber üç katlı bir binaydı. Han’ın içinde ızgara şeklinde, demirden yapılmış merdivenler ve iç balkonlar bulunuyordu. Galata Borsası’nda, iç ve dış tahvilleri alınıp satılıyordu. Gayri resmi olarak başlayan Galata Borsası, 19 Kasım 1871 tarihinde de Dersaadet Tahvilat Borsası Nizamnamesi ile yarı resmi bir kuruluş haline getirildi. Aynı dönemde Galata Borsası, bütün Avrupa’nın tanıdığı bir borsa haline gelmişti.
4’ÜNCÜ VAKIF HAN 1926..
1. Dünya Savaşı sırasında kapatılan ve Cumhuriyetle birlikte yeniden açılan borsa, 1926 yılından itibaren Bahçekapı’daki 4’üncü Vakıf Han’a yerleşti. Borsa bu ikinci durağında sessiz günler geçirdi. 1929 yılında yapılan düzenleme ile, borsanın kambiyo borsası olarak yeniden yapılandırılması ve büyük dünya ekonomik krizinin dayattığı devletçilik politikası, serbest piyasa koşullarında gelişebilen borsanın gelişme kanallarını tıkamıştı.
BORSA ANKARA’DA 1938..1941
1938 yılında, döviz fiyatlarındaki dalgalanma ve yükselmenin yarattığı endişeler, İstanbul Borsası’nın üç yıl süreyle kapatılmasına yol açtı. Borsa, Kambiyo Esham ve Tahvilat Borsası adıyla Ankara’ya taşındı. Borsa 1941 yılında İstanbul’a döndü ama 2. Dünya Savaşı’nın da etkisiyle sessizliğini sürdürdü.
CAĞALOĞLU 1985..1987
120 yıldır faaliyette bulunan İstanbul Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsası’ndan, yeni borsa İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na (İMKB) geçiş Cağaloğlu’nda Ziraat Bankası’na ait tarihi bir binada gerçekleşti. Binanın ikinci ve üçüncü katlarında faaliyet gösteren Borsa’nın işlem salonu büyükçe bir odadan ibaretti. 26 Aralık 1985 tarihinde açılışı yapılan İMKB’nin başkanlığına Muharrem Karslı getirildi. Cağaloğlu borsanın acemiliğini attığı yer oldu.
TOPHANE 1987..1995
1987 yılında İMKB bir çok ilke imza attı. İlk önemli spekülatif hareketler, yatırım fonlarının kurulması, borsada ilk büyük yükseliş ve kriz bu yılın ilklerindendi. 1987 yılı aynı zamanda borsanın Tophane’ye taşındğı yıl oldu. Borsa’nın, Tophane’deki 5 katlı Eren Han’a taşınması ile birlikte, o dönem için büyü yenilik sayılan pano sistemine geçildi. Borsadaki işlemlerin hemen bilgisayara girilmesine ve ışıklı kayar yazı sistemiyle fiyatların ilan edilmesine başlandı. Tophane yıllarının en ilginç gelişmelerinden biri de borsa işlemlerini işportaya döken sokak borsasının faaliyetleriydi.
İSTİNYE 1995..
İMKB 1995 yılının mayıs ayında İstinye’deki modern binasına taşındı. 24 bin metrekare kapalı alana sahip bulunan binada, borsa faaliyeti en modern koşullarda sürdürülmeye başlandı. Borsanın son durağı olan İstinye’deki bina, yüzme havuzları, teniz kortları, sanat galerisi, ve konser salonu ile çeşitli aktivitelere de olanak sağlamaktadır. İMKB, yeni binasında kendisini dünyanın önemli borsaları arasına sokacak bir gelişme gösterdi. İMKB’nin 1989 yılında 3 milyon dolan olan günlük ortalama işlem hacmi 2000 yılında 360 milyon dolar olarak gerçekleşti. 1986 yılında 80 olan şirket sayısı da 315 adete kadar çıktı.
